Coastar (casus Westland: droge voeten, voldoende gietwater)

Beschrijving

In het Westland komt een aantal watervraagstukken samen: hoe zorgen we voor voldoende gietwater voor tuinders op lange termijn en tijdens langdurige droogte: hoe voorkomen we (verdere) verzilting van het grondwater en hoe voorkomen we wateroverlast tijdens piekbuien?

Uit de verkenning in het vorige COASTAR project blijkt dat een 'waterbank' als organisatiemodel een grote bijdrage kan leveren aan oplossen van al deze vraagstukken, in gezamenlijkheid. Voordat dit concept op praktijkschaal (~100 hectare) kan worden getoetst, moet een aantal kennisleemtes worden ingevuld (zie Stofberg en Zuurbier 2018). Dit wordt in dit project opgepakt samen met tuinders, Gemeente Westland, Delfland, Evides en provincie.
Activiteiten omvatten onder een kwantitatieve uitwerking van de waterbank op polderschaal, modellering van effecten en risico’s op lokale en regionale schaal, beantwoording van bestuurlijk, juridische en financiële vraagstukken en analyseren van koppelkansen in relatie tot andere trajecten, zoals HTO, warmtenetten en gietwaterlevering vanuit nabijgelegen rioolwaterzuiveringen. Uiteindelijk doel is om, op basis van (maatschappelijke) kosten en baten, inzicht in kansen en risico’s en bereidheid van tuinders, in 2020 een beslissing te kunnen nemen over start pilot op praktijkschaal (~100 hectare).

Dit project wordt mogelijk gemaakt en gefinancierd door: Stichting Kennis in je Kas, Glastuinbouw Nederland, Gemeente Westland, Hoogheemraadschap Delfland, Evides, Provincie Zuid-Holland, Topsector Water (TKI Watertechnologie; TKI Deltatechnologie).

Dit onderzoek is een vervolg van het onderzoek 'COastal Aquifer STorage and Recovery Fase II'

Resultaten

Wateroverlast en verzilting van de ondergrond kunnen effectief worden tegengegaan met een waterbanksysteem voor (tuinbouw)bedrijven in het Westland. Dat is de belangrijke conclusie van het rapport COASTAR Waterbank Westland: droge voeten, voldoende gietwater dat vandaag verscheen. Wel zijn er nog belangrijke aandachtspunten en vraagstukken, waarvan de (juridische) discussies over de toekomst van het beleid rondom regenwaterinfiltratie, grondwateronttrekkingen en brijnlozingen de belangrijkste zijn. Vooruitlopend op de uitkomst van deze discussie zien gebiedspartners in het Westland een pilot als belangrijke vervolgstap.

De regio Westland wordt gekenmerkt door een bloeiende en innovatieve glastuinbouwsector. Deze sector heeft veel water nodig om de producten als siergewassen, groenten en fruit te laten groeien. In een deel van de gietwaterbehoefte voorziet de sector door hemelwater op te vangen dat van de kassen afstroomt tijdens regenbuien. Aanvullend wordt gebruik gemaakt van brak grondwater dat wordt ontzilt, maar deze praktijk staat onder druk. Hoe kan deze behoefte in de toekomst op een goede manier worden ingevuld? En zijn er koppelingen mogelijk met andere watervraagstukken in het Westland, zoals wateroverlast? Hier biedt een waterbanksysteem een oplossing.

Een waterbank is een organisatorische oplossing, die het mogelijk maakt dat er voldoende overtollig regenwater in de ondergrond wordt geïnjecteerd om de zoetwatervoorraad aan te vullen. Een dergelijk systeem kan gebruikt worden om een balans te creëren tussen infiltratie in en onttrekking uit een grondwatersysteem. Daarnaast kunnen de lasten voor infiltratie worden verdeeld over de partijen die voordeel halen uit de onttrekkingen. Bijkomend voordeel is dat bovengronds, in de hemelwaterbassins, meer ruimte komt voor het bergen van piekbuien.

Uit het rapport COASTAR Waterbank Westland: droge voeten, voldoende gietwater  blijkt dat een waterbanksysteem wateroverlast en verzilting van de ondergrond daadwerkelijk tegengaat. Onderzoeker Sija Stofberg (KWR): “In de praktijk zou dit mogelijk vorm kunnen krijgen door infiltreren van schoon hemelwater als voorwaarde te stellen aan het onttrekken van grondwater , waarbij groepen tuinbouwbedrijven de uitwerking naar de praktijk in detail kunnen vormgeven. Hierbij kunnen bijvoorbeeld keuzes voor een al dan niet gezamenlijk infiltratiesysteem en/of de inzet van overige bedrijfsdaken aan de orde komen.” Wel zijn er nog verschillende vraagstukken rond de waterbank. Het gaat hierbij onder meer om juridische vraagstukken rond grondwaterkwaliteit: brijnlozing, verzilting als gevolg van onttrekkingen, lokale verzilting ter compensatie van algemene verzoeting en een afweging van het  risico op het introduceren/verspreiden van verontreinigingen ten opzichte van mogelijke voordelen van een waterbanksysteem.

Vooruitlopend op de uitkomst van juridische discussies is door de gebiedspartners een duidelijke voorkeur uitgesproken om een pilot te starten. Hugo Vreugdenhil van Hoogheemraadschap van Delfland: “Voordat er structurele oplossingen mogelijk zijn, zijn er nog heel wat hobbels glad te strijken en onzekerheden weg te nemen. Wij zien echter wel goede mogelijkheden om al op korte termijn de proef op de som te nemen. Gewoon om te zien of het kan werken en welke praktische problemen we tegenkomen gedurende het traject. Daar kunnen wij en andere stakeholders in de kustregio’s lering uit trekken en later ons voordeel mee doen.”